Elke paar jaar is er een nieuw ingrediënt wat de ‘it-girl’ binnen de huidverzorging wordt – ook al is het vaak helemaal niet nieuw. Dit keer is het niacinamide, een vorm van vitamine B3 die al decennialang een vaste waarde heeft in commerciële cosmetische formules en in de kantoren van dermatologen. Sinds kort duikt het echter in alle soorten producten op als een herkenbaar en wenselijk ingrediënt voor huidverzorging. Maar als u niet helemaal zeker weet wat niacinamide is of wat het doet in u vocht inbrengende crème, bent u niet de enige. Dit is wat u moet weten voordat u het aan uw huidverzorgingsroutine toevoegt.
Wat is niacinamide precies?
Niacinamide, ook wel nicotinamide genoemd, is een van de twee belangrijkste vormen van vitamine B3 (niacine) die in supplementen worden aangetroffen. De andere vorm is nicotinezuur. Niacinamide wordt vaak aangeprezen om acne, rosacea, pigmentatieproblemen en rimpels te helpen beheersen. Maar zit er enige wetenschap achter die beweringen?
Wetenschappers denken dat niacine (en dus ook niacinamide/nicotinamide) effectief kan zijn omdat het een voorloper is van twee superbelangrijke biochemische cofactoren: nicotinamide-adenine-dinucleotide (NAD+/NADH) en nicotinamide-adenine-dinucleotide fosfaat (NADP+). Beide moleculen staan centraal in de chemische reacties die uw cellen, inclusief huidcellen, nodig hebben om schade te herstellen, zich voort te planten en normaal te kunnen functioneren. Veel van deze essentiële reacties kunnen namelijk niet optreden zonder NAD+ en dit kunnen uw cellen niet maken zonder niacinamide.
‘De gedachte is als volgt: doordat u niacine gebruikt, wordt het lichaam in staat gesteld om meer NAD+ te maken’, vertelt dr. John G. Zampella, assistent-professor bij de Ronald O. Perelman afdeling dermatologie aan de NYU Langone Health, aan SELF. Dit zorgt ervoor dat uw cellen zich kunnen vermenigvuldigen en dat uw lichaam ook meer vrije radicalen kan opnemen en neutraliseren.
In wezen zijn vrije radicalen moleculen die ofwel een extra elektron hebben verloren of een extra elektron erbij hebben gekregen, waardoor ze onstabiel en zeer reactief zijn. In doses die hoog genoeg zijn, kunnen ze gezonde cellen beschadigen. Maar NAD+, met dank aan niacine (en niacinamide), draagt een extra elektron bij aan die ongepaarde vrije radicalen, zodat ze tot rust komen en verder geen ravage aanrichten.
Interessant genoeg wordt gedacht dat hetzelfde proces, het helpen van het lichaam om meer NAD+ te creëren en zo schade te herstellen, wordt veroorzaakt door zowel het plaatselijk aanbrengen als innemen van niacinamide (want: niacinamide is gewoon een andere vorm van niacine.) Er zijn ook aanwijzingen dat het aanbrengen van niacinamide de productie van ceramiden (lipiden die de beschermende barrière van de huid helpen behouden) kan verhogen, wat kan bijdragen aan de plaatselijke effecten op rimpels, fijne lijntjes en vochtbarrière van de huid. Dit is waarschijnlijk de reden waarom u niacinamide in een aantal huidverzorgingsproducten ziet staan.
Er zijn echter niet veel onderzoeken van hoge kwaliteit die kijken naar het plaatselijk aanbrengen van niacinamide voor veel cosmetische toepassingen.
Wat kan niacinamide eigenlijk voor u doen?
Als niacinamide betrokken is bij de meeste belangrijke cel-functies, dan kan het alles genezen, toch? Helaas niet, als elk cellulair proces in ons lichaam zou kunnen worden geperfectioneerd met vitaminesupplementen, zouden we geen antibiotica of bestralingstherapie meer nodig hebben. Dat gezegd hebbende, kan het innemen of aansmeren van niacinamide wel enkele daadwerkelijke voordelen hebben voor de gezondheid van de huid:
Preventie van huidkanker
Vraag een dermatoloog wat niacinamide het beste doet, en het allereerste dat ze zullen zeggen is waarschijnlijk ‘huidkankerpreventie’. In een onderzoek uit 2015 in de New England Journal of Medicine gaven onderzoekers 386 patiënten gedurende 12 hele maanden tweemaal daags 500 mg tabletten niacinamide of een placebo. Alle deelnemers hadden in de afgelopen vijf jaar ten minste twee keer een niet-melanoom huidkanker gehad en liepen daarom een hoog risico op het ontwikkelen van nog een huidkanker. De resultaten toonden aan dat er tijdens het onderzoeks-jaar 23 procent minder nieuwe gevallen van huidkanker waren in de groep die niacinamide kreeg (336 gevallen) vergeleken met degenen die de placebo kregen (463 gevallen).
Zowel Dr. Zampella als Dr. Laura Ferris, universitair hoofddocent bij de afdeling dermatologie aan de Universiteit van Pittsburgh, vertelden SELF dat ze vaak tabletten niacinamide aanbevelen aan hun patiënten met een hoog risico op niet-melanoom huidkanker en noemde deze studie als de reden waarom.
Dit betekent niet dat twee niacinamide-tabletten per dag (de dosis die de deelnemers aan het onderzoek namen) huidkanker voor altijd zullen voorkomen. De studie was gericht op mensen die eerder huidkanker hadden gehad – niet op het grote publiek. Verder zegt het ons niets over het gebruik van niacinamide om huidkanker bij melanomen te helpen voorkomen (en het onderzoek dat we wel hebben, suggereert dat het daar niet erg nuttig voor is). Maar als u in uw leven meerdere gevallen van niet-melanoom huidkanker heeft gehad, kan het de moeite waard zijn om uw dermatoloog te vragen naar niacinamide tabletten.
Er zijn dus aanwijzingen dat niacinamide tabletten in deze specifieke situatie nuttig kan zijn voor de gezondheid van de huid. Maar is het gebruik van niacinamide in een crème ook nuttig?
Acne, rosacea en andere inflammatoire huidaandoeningen
De ontstekingsremmende eigenschappen van niacinamide maken het een aantrekkelijke behandeling voor huidaandoeningen die worden gekenmerkt door ontstekingen, zoals acne. In twee onderzoeken, de ene gepubliceerd in 2013 en de andere gepubliceerd in 1995, beide in het International Journal of Dermatology, behandelde een plaatselijke crème met 4 procent niacinamide de matige acne net zo goed als een crème met 1 procent clindamycine (een antibioticum vaak voorgeschreven aan acnepatiënten) bij tweemaal daags aanbrengen gedurende acht weken.
Ander onderzoek suggereert dat een 2 procent niacinamide ook de productie van olie kan remmen, wat gunstig kan zijn voor mensen die met acne te maken hebben. Bovendien zeiden beide dermatologen, die we eerder in dit artikel ook noemden, dat niacinamide vaak relatief minder irriteert in vergelijking met andere acnebehandelingen waardoor het een bijzonder aantrekkelijke optie is voor mensen met een droge of gevoelige huid.
Naast crèmes is aangetoond dat niacinamide tabletten de ontsteking verminderen die gepaard gaat met milde tot matige rosacea en acne, vooral wanneer antibiotica geen optie is. Maar volgens zowel Dr. Zampella als Dr. Ferris zijn de sleutelwoorden hier ‘mild tot matig’. Ze adviseren dat in ernstige gevallen meestal sterkere medicijnen nodig zijn, zoals retinoïden of systemische steroïden in het geval van acne, en geen vitamines.
Er is ook beperkt bewijs dat niacinamide crèmes kunnen helpen bij het herstellen van de functie van de hoornlaag (stratum corneum), de beschermende buitenste laag van de huid. Dit kan bijdragen aan de ontstekingsremmende effecten.
Pigmentatieproblemen, fijne lijntjes en rimpels
Er zijn zeer weinig klinische onderzoeken naar de effecten van niacinamide op fijne lijntjes en rimpels, dus het bewijs dat we hebben is enigszins schaars. In een studie, die in 2004 in het International Journal of Cosmetic Science werd gepubliceerd, lieten onderzoekers 50 vrouwen (allemaal met een witte gelaatskleur en tussen de 40 en 60 jaar) een mosturizing crème met 5 procent niacinamide aanbrengen op de ene helft van hun gezicht en een placebo-mosturizing crème op de andere helft, gedurende 12 weken. De resultaten toonden dat de helften van het gezicht dat niacinamide kreeg, significante verbeteringen vertoonden in hyperpigmentatieplekken, fijne lijntjes en rimpels in vergelijking met de controlekant.
Een ander zogenoemd ‘split-face-onderzoek’, deze gepubliceerd in 2011 in Dermatology Research and Practice, zag dat een plaatselijke behandeling met 4 procent niacinamide minder effectief was dan 4 procent hydrochinon (meestal beschouwd als de gouden standaard) voor de behandeling van melasma gedurende acht weken bij 27 deelnemers. 44 procent van de patiënten zag een goede tot uitstekende verbetering met niacinamide en 55 procent zag hetzelfde met hydrochinon. Dus de niacinamide was niet helemaal ineffectief en het had minder bijwerkingen (aanwezig bij 18 procent van de deelnemers) dan de hydrochinon (aanwezig in 29 procent).
Niacinamide wordt echter vaker bestudeerd in combinatie met andere actuele medicatie en niet alleen op zichzelf, waardoor het moeilijk is om te weten hoe effectief het op zichzelf zou zijn. Op basis van het beschikbare bewijs zullen goed bestudeerde opties zoals retinoïden op recept (en zonnebrandcrème) of andere antioxidanten, zoals vitamine C, waarschijnlijk meer voor u doen dan niacinamide wanneer hyperpigmentatie, fijne lijntjes of rimpels uw voornaamste zorg zijn. Maar als uw huid te gevoelig is voor die andere opties, of als u om welke reden dan ook gewoon op zoek bent naar een zachtere behandeling, kan niacinamide een nuttig alternatief zijn.
Hier leest u hoe u aan de slag kunt gaan met niacinamide:
Het toevoegen van een niacinamide crème aan uw huidverzorgingsroutine is eenvoudig en heeft een laag risico: koop een product dat niacinamide bevat en breng het aan zoals beschreven. Sommige mensen ervaren een lichte irritatie, die bij herhaald gebruik waarschijnlijk zal verdwijnen. Als dit echter niet het geval is, of als u vragen heeft over wat voor soort bijwerkingen u ervaart, neem dan zeker contact op met uw dermatoloog om er zeker van te zijn dat u niet met iets eindigt wat ernstiger is.
De meeste grote onderzoeken gebruikten plaatselijke crèmes die 2 tot 10 procent niacinamide bevatten, dus zoek indien mogelijk naar een product in dat bereik.
Er is geen receptversie voor niacinamide, maar uw dermatoloog kan het mogelijk toevoegen aan andere recepten in een proces dat ‘compounding’ wordt genoemd. Volgens dr. Ferris: wanneer u langsgaat bij een apotheek die gespecialiseerd is in samengestelde medicijnen, kan het goedkoper zijn dan een generiek geneesmiddel. De werkelijke kosten zijn afhankelijk van uw verzekering en de bereidingsapotheken bij u in de buurt, dus vraag uw dermatoloog naar meer informatie.
Houd er rekening mee dat hoewel niacinamide u waarschijnlijk geen pijn doet, het geen wondermiddel is. Als u denkt dat niacinamide de oplossing is voor al uw problemen, kunt u teleurgesteld worden. ‘Niet alles wat rood is op uw gezicht zal acne of rosacea zijn’, herinnert Dr. Ferris ons, ‘dus zorg ervoor dat u de juiste diagnose hebt voordat u probeert een behandelplan te bedenken.’ Een dermatoloog kan u helpen beslissen of niacinamide het proberen waard is of dat er een andere optie is die misschien beter past.